Bomen in de publieke ruimte, willen we dat nog?

Als start van de cursus ecologie gaf ik de studenten het volgende mee: ecologische processen en het overgrote deel van de milieuproblematiek vereisen een langetermijnvisie. En daar wringt het schoentje, want beleidsmakers denken op korte termijn, d.w.z op een periode van vier tiot vijf jaar en zeker niet langer.

Een goed begeleide boom is de beste langetermijninvestering. De onderhoudskosten zijn minimaal als hij eenmaal volwassen is en je bent goed voor 100 jaar en meer. Maar er zijn voorwaarden, met name een doordachte soortkeuze, geschikte groeiplaats en correcte uitvoering van initiële en latere noodzakelijke handelingen.

Wat heeft een boom nodig om lang en gezond te groeien? Een doorwortelbaar bodemvolume dat ruim genoeg is en voor water zorgt. Een boom haalt het water uit de bodem, aan het oog onttrokken. De eerste jaren gaat alles goed, en dan, …Het is nochtans eenvoudig rekenwerk: we kennen de gewenste kroonprojectie (= eindbeeld), de vochtbehoefte hieraan gekoppeld, en de gemiddelde neerslag op jaarbasis die het water levert, want in de meeste gevallen is de grondwatertafel onbereikbaar. Ik geef even een concreet voorbeeld: Een boom met diameter 15 m heeft een doorwortelbaar bodemvolume nodig van 230 m² (afhankelijk van soort en standplaats). Gezien de klimaatmodellen een toekomst laten zien met drogere zomers en nattere winters zal deze berekende groeiruimte nog vergroot moeten worden.

Twee voorbeelden uit de praktijk:

• Veel boompjes stoppen met groeien na een jaar of 10. De beschikbare ruimte is ingenomen. Overleven is de boodschap, groei is niet meer aan de orde.

• Bij wegenwerken krijgen (oude/verzwakte) bomen het nogal eens lastig om te overleven. In bepaalde gevallen kan je, ondanks de emotie en veel protest, beter die bomen rooien en nieuwe, groeikrachtige exemplaren van een beter geschikte soort aanplanten. Zomereikenaanplant vervangt de verafschuwde Amerikaanse soortgenoot en dat met ondergrondse groeiplaatsconstructie!

Het AWV (Agenstchap Wegen en Verkeer) vindt de hen aangeleverde berekeningen op basis van het TVB (Technisch Vademecum Bomen) echter ‘overkill’. Met andere woorden het is niet hun probleem hoe de bomen zullen groeien (of niet) over enkele decennia. Het kostenplaatje is nochtans slechts een fractie van het totaalbudget.

Wat betreft het bomenbeleid, lijkt me de logica zelf dit over te laten aan professionelen die bomen en wat ze nodig hebben benaderen op wetenschappelijke basis, zoals het in andere sectoren gebeurt. De bomen zelf vertellen een verhaal. Ze leven als individu langer dan een mens en gaan hun eigen gang, robuust en fier. Laten we hen koesteren en bewonderen, gewoon zoals ze zijn...