Van vergaarbak voor afvalwater tot blauw-groene levensader

In de rubriek Stad in de Kijker laten we in elke editie een stads- of gemeentebestuur aan het woord, en polsen we naar de initiatieven die genomen worden om natuurbeleving, biodiversiteit of groenbeheer te versterken. Toon Vandeurzen, Genks schepen van leefmilieu en duurzame ontwikkeling, richt zijn blik daarvoor op de Stiemervallei.

De Stiemervallei loopt als een blauw-groene ader langs en doorheen Genk, van de bron aan de oude en als Thor Central herrezen mijnsite Waterschei, via onder meer SportinGenk park en C-Mine, tot aan natuurdomein De Maten. “Ondanks het veelbetekenende traject, is de Stiemervallei lange tijd genegeerd”, geeft Vandeurzen toe. “In de jaren 70 werd de beek ingekuipt en werden er de overstorten van de riolering op aangesloten. Naarmate de stad groeide, kreeg de waterloop daardoor steeds meer afvalwater te slikken.”

Om te verhinderen dat vervuild water in De Maten terechtkomt, wordt vandaag na intense regenbuien een sluis gesloten, maar in de komende jaren moet er zich een meer integrale en klimaatrobuuste oplossing ontplooien. “In 2019 werd het masterplan voor de Stiemervallei gefinaliseerd. De uitvoering daarvan is wat mij betreft het belangrijkste project van deze legislatuur.”

Vier deelprojecten zullen de uitvoering deze legislatuur bepalen. “Tuinen van Waterschei heeft als doel een groene long te creëren, waarin natuurontwikkeling, integraal waterbeheer, recreatie en stad en vallei hand in hand gaan; met Suds & Soda zetten we in op captatie, hergebruik en infiltratie van regenwater om de riolering te ontlasten en dus de vervuiling van de Stiemer te beperken; de ontwikkeling van de Valleiroute, een continue fietsverbinding, moet de stad ruimtelijk en mentaal verbinden en uitnodigen tot een gevarieerde beleving en nieuwe mobiliteitscultuur; en met de heraanleg van de Slagmolenomgeving willen we het voorlopig verknipte groene gebied van de Stiemervallei en De Maten weer verbinden, alsook de hydrologische en recreatieve waarde van de toegangspoort tot het natuurdomein herstellen.”

Met het project Suds & Soda wordt het meest direct ingegrepen op het kernprobleem van de Stiemervallei, en op de klimaatbestendigheid van Genk in zijn geheel. “Voorlopig richten we ons hiervoor op één wijk van zo’n 27,5 hectare groot, waar we zoveel mogelijk voorzieningen zullen treffen voor regenwatercaptatie en -infiltratie. Dat gaat onder meer om de aanleg van wadi’s in het openbaar domein, maar we proberen ook bewoners op een creatieve manier mee te krijgen in het verhaal, opdat zij een regenwaterinstallatie plaatsen of hun oprit ontharden. Nadien zullen we dit project opschalen naar andere wijken.”

De connectie met bewoners en ondernemers is een rode draad doorheen de vier deelprojecten. “In en rond de Slagmolen willen we bijvoorbeeld nieuwe opportuniteiten creëren voor lokale ondernemers. Anderzijds zijn we in veel gevallen ook afhankelijk van onze bewoners. De gebieden langs de bron van de Stiemer zijn bijvoorbeeld grotendeels privédomein. Het gaat om tuinen of, vaker nog, de achterzijdes van handels- en horecazaken. Daar kunnen wij niet zomaar om ingrijpen, maar door vooraan in het straatbeeld gerichte acties te ondernemen, zoals de aanleg van nieuwe groenvoorzieningen en geveltuinen, willen we bewoners en ondernemers betrekken en inspireren om ook achteraan in hun domein weer ruimte te scheppen voor groen en natuur.”

“Dat geldt trouwens ook voor de ontwikkeling van de Valleiroute. Die creëert niet alleen een kwalitatieve verbindingsroute voor fietsers en wandelaars, maar tevens een betrokkenheid die nu nog wat ontbreekt. Als wij ervoor kunnen zorgen dat mensen verliefd worden op de Stiemervallei, dan zullen zij vanzelf actie ondernemen om het gebied in stand te houden.”