Groene stadsvernieuwingsprojecten in Bree

“Groeikansen voor hoogstambomen”

In de rubriek Stad in de Kijker laten we elke editie een stads- of gemeentebestuur aan het woord en polsen we naar de initiatieven die genomen worden om natuurbeheer, groen en biodiversiteit te versterken. Zo wordt bij de herinrichting van het centrum van Bree bijzondere aandacht besteed aan onder meer de aanwezige hoogstambomen, de waterhuishouding en de groenbeleving van de inwoners.

Voor het gesprek schuiven ditmaal twee routiniers aan tafel. Rudi Cober, schepen voor Openbare Werken, Groenbeleid en Erfgoed, is immers al 35 jaar actief in de gemeenteraad en start zijn elfde jaar als schepen; Nelly Gabriels vervult al sinds 1985 diverse functies op de groen- en milieudienst en werkt vandaag als projectleider voor de technische dienst. Worden de natuurgebieden rondom Bree in hoofdzaak door de milieudienst beheerd, dan zetten Cober en Gabriels zich de voorbije jaren vooral in voor een zo groen mogelijke herinrichting bij projecten in de openbare ruimte.

De herinrichting van de binnenstad gebeurt in verschillende fases. Tijdens de vorige fase, die vorig jaar afgerond werd, ging de aandacht naar de centrumstraten. Eerder werd al een deel van de kleine ring aangepakt en vanaf 2024 volgt de rest van de ring. 

“Vergroening en ontharding zijn centrale pijlers voor de volgende fases”, vertelt Rudi Cober, “maar in de eerste fase waren de mogelijkheden daarvoor beperkt. Op de straten in kwestie vindt sinds jaar en dag namelijk onze wekelijkse markt plaats, waardoor we niet zomaar konden ontharden. Al betekent dat uiteraard niet dat groen hier geen prioriteit was.”

“We schenken bij de herinrichting van het centrum bijvoorbeeld heel wat aandacht aan de hoogstambomen en hoe zij geplant worden”, verduidelijkt Nelly Gabriels. “We werken daarvoor met het systeem van het tweede maaiveld, waarbij we voor elke boom een plaats van pakweg 3×3 meter vrijmaken, met daarin een heel rijk substraat en kratten erbovenop. Die zorgen ervoor dat de bomen het wegdek niet kunnen opduwen, maar vooral dat de grond rondom de bomen niet verdicht wordt en de wortels dus voldoende lucht krijgen.”

Hoe belangrijk die ruimte voor hoogstambomen is, merkten Gabriels en Cober onder meer op het Vrijthof. 

“De hoogstambomen op dit centrale plein waren twintig jaar oud, maar stonden volledig stil in groei”, aldus Gabriels. “Uit een onderzoek bleek dat ze met hun haarwortels direct onder de verharding zaten en dat ze wellicht louter op verlieswater van de centrale fontein overleefden. Het gevolg was dat ze bij de herinrichting gerooid moesten worden.”

Om de dertien nieuwe haagbeuken die op het vernieuwde Vrijthof aangeplant werden een zo groot mogelijke groeikans te geven, werd opnieuw het tweede-maaiveldprincipe toegepast, zij het ditmaal in combinatie met een bijzonder watermanagementsysteem. 

“De oude fontein, die wekelijks tot 50 m3 drinkwater verbruikte, werd vervangen door een nieuw exemplaar, dat gevoed wordt met regenwater van de omliggende daken en in verbinding staat met het irrigatiesysteem van de bomen. Op het moment dat de bomen een watertekort hebben, kan het water vanuit de buffer via een vlotterput terugvloeien naar de bomen. Zo wordt er onder de substraatlaag bij wijze van spreken een kunstmatige grondwatertafel nagebootst, waarmee uitval beperkt wordt en bomen effectief de kans krijgen om ook in stedelijk gebied volwassen te worden.”

Iets ten zuiden van het Vrijthof wordt ondertussen gewerkt aan de herinrichting van het Hof van den Deken, dat naast nieuwe wandelpaden ook extra kleur en sfeerverlichting zal krijgen, en verder buiten het centrum liggen grootse plannen op tafel voor een sportcampus van pakweg drie hectare groot. “Ook hier schenken we veel aandacht aan de hoogstambomen”, zegt Cober. “Zij blijven zoveel mogelijk staan. Waar dat niet mogelijk is, krijgen ze een nieuwe plaats elders in het park.”

Hoewel veel kleinschaliger van aard, zijn ook de geveltuinen volgens Gabriels nog het vermelden waard. “Zij kunnen op een relatief eenvoudige manier een volledige straat van uitzicht doen veranderen. Uitzonderlijk daarbij is dat wij hiervoor geen premies of subsidies aanbieden, maar dat we in de plaats volledig instaan voor de aanleg. Zo wordt het een heel laagdrempelige ingreep, die toch het uitzicht en het groene karakter van Bree ten goede komt.”