Buxus als bijenplant

Buxus is onder de imkers gekend als een van de betere bijenplanten, maar het bredere publiek weet dit helaas niet. Maar niet enkel de honingbij vliegt massaal op buxus. Ook tal van soorten wilde bijen en zweefvliegen vinden vroeg in het voorjaar deze bron van pollen en nectar.

In Europa zijn de Buxus balearica en de gewone Buxus sempervirens inheems. Deze laatste vinden we ook terug in vele tuinen en is een inheemse plant in België. De bloeitijden van de verschillende buxussoorten kunnen nogal variëren.

De vroegbloeiende buxus in onze streken is Buxus microphylla var. koreana, de Koreaanse buxus. Dit is meestal een gedrongen struik met zeer klein blad die al vanaf begin februari kan starten met zijn sterk geurende bloemen. Nu is ‘bloemen’ misschien wel een overladen term bij buxus, omdat ze meestal klein en onopvallend zijn, maar de bijen weten ze zeker te vinden.

Vanaf eind maart, begin april start de hoofdbloei van Buxus sempervirens en zijn cultivars. Ook de meeste andere Aziatische soorten bloeien in deze periode. De bloei van buxus wordt afgesloten door Buxus balearica, die meestal eindigt rond 30 april.

Buxus die weinig gesnoeid wordt of al een zekere leeftijd bereikt heeft, bloeit elk jaar. Dit heeft geen nadelig effect voor de plant en is een natuurlijk proces. Hierover is veel verwarring, ook bij zogenaamde professionelen in onze sector. Meestal wordt er dan verwezen naar planten die in potten staan en extreme omstandigheden ondergaan (geen voeding en water) en zo in bloei schieten. Dit is overlevingsdrang van de plant en heeft niets te maken met normale groeiomstandigheden.

Zowel stuifmeel als nectar van de buxus staan gecatalogeerd met de hoogste score: zie https://www.imkerpedia.nl/wiki/index.php/drachtplanten. Bovendien bloeit buxus op een moment dat er nog weinig andere planten in bloei staan en wordt deze massaal bevlogen door een grote diversiteit aan nuttige insecten. Er wordt zowel stuifmeel als nectar verzameld, cruciaal voor de jonge bijen en andere insecten.

Er bestaan in België ongeveer 360 soorten wilde bijen en zo’n 340 verschillende soorten zweefvliegen. Bijen hebben vier vleugels en lange antennes. Zweefvliegen hebben twee vleugels en korte antennes. Zweefvliegen zijn zeer wendbaar en kunnen ter plaatse blijven zweven. Zweefvliegen bootsen wespen en bijen na. Dat doen ze om hun natuurlijke vijand af te schrikken. Toch hebben ze geen angel en zijn ze dus ongevaarlijk. Recent onderzoek (2020-2022) heeft aangetoond dat er tientallen soorten wilde bijen en zweefvliegen foerageren op bloeiende buxus.

Buxus is een belangrijke bijenplant en leverancier van zowel hoogwaardige pollen als nectar, voor zowel honingbijen als wilde bijen en een hele resem andere nuttige insecten. Omdat buxus meestal door velen gecatalogeerd wordt als ‘ordinaire tuinplant’, is hiervoor veel te weinig aandacht geweest. 

De afgelopen jaren werd buxus geteisterd door de invasieve buxusmot en werd er zelfs massaal opgeroepen om buxus te verwijderen. Door deze actie zijn wellicht vele oudere buxusstruiken, die jaarlijks veelvuldig bloeiden, verdwenen. Dit heeft vermoedelijk een grote weerslag op onze biodiversiteit gehad en is wellicht ook zeer nadelig geweest voor de vele soorten die foerageren op buxus. Verder onderzoek zal moeten uitwijzen wat de impact was, maar wat zeker vaststaat is dat de insecten buxus hoog waarderen.

Buxus als meerstammige struik of kleine boom of als weinig gesnoeide struik heeft zeker zijn waarde in onze tuinen en draagt bij tot de biodiversiteit. Er zijn vele soorten en cultivars die weinig snoei vragen en prima kunnen gebruikt worden in de meer natuurlijke tuin.