Bomenrijk Brasschaat

In de rubriek ‘Stad in de Kijker’ laten we in elke editie een stads- of gemeentebestuur aan het woord en polsen we naar de initiatieven die genomen worden om natuurbeheer, biodiversiteit of groenbeheer te versterken. Ditmaal leggen we ons oor te luisteren bij Goele Fonteyn, schepen van Groen en Natuur in de Antwerpse gemeente Brasschaat.

Goele Fonteyn, van opleiding klassiek filologe, zetelt al sinds 2010 in de gemeenteraad van Brasschaat. In 2019 kreeg ze als derde schepen de bevoegdheid over Patrimonium, Mobiliteit, Infrastructuur, Duurzaamheid, en Groen en Natuur. Een resem aan plaatsgebonden verantwoordelijkheden, dus, waarbij vooral bomen regelmatig op de voorgrond treden. 

“Van de 3885 hectare die Brasschaat groot is, wordt maar liefst 1188 hectare ingenomen door bos. Daarnaast staan er in bijna elke straat laanbomen. In totaal gaat het om zo’n 34.000 exemplaren, 38.000 als je ook de parkbomen meerekent. Dat is bijna één boom per inwoner. Veel van onze aandacht gaat dan ook naar het beheer en behoud van dat groene patrimonium.”

Het bosuitbreidingsplan van de Vlaamse overheid daagt steden en gemeenten uit om tegen 2024 aardig wat extra bos te creëren, maar wat als je met een bosindex van 30% al ruim het Vlaams gemiddelde van 9,7% overstijgt? 

“Met de reeds aanwezige groenpolen zoals het Peerdsbos, De Mik, het gemeentepark en de Kaartse bossen blijft op ons grondgebied inderdaad nog maar weinig ruimte over om grote oppervlaktes bos toe te voegen”, geeft Goele Fonteyn mee. “Onze bosuitbreidingsprojecten zijn daarom eerder klein van aard, zoals de recente toevoeging van 22.000 m2 bos – goed voor 5.500 streekeigen bomen en struiken – langs de Kaartse Beek.”

Bij de bestaande bossen ligt de focus vooral op beheer, herstel en gebruik. Zo werd het bos langs de begraafplaats Rustoord in 2021 ingericht als bosbegraafplaats, en worden de natuurlijke elementen van het historische park en domein De Mik gerestaureerd. “Hiertoe wordt onder andere de vijver geruimd, worden exoten verwijderd en zorgen we dat de originele zichtassen hersteld worden. Omdat het om een beschermd erfgoedlandschap gaat, moeten dat gebeuren volgens de historische richtlijnen. Helaas zijn die niet altijd zo goed te rijmen met het 21ste-eeuwse klimaat.”

Dat ondervond Goele Fonteyn onder meer in het gemeentepark. “Heel wat bomen die volgens de historische plannen in de Hemeldreef en Graaf Reusensdreef aangeplant werden, bleken onvoldoende bestand tegen de hedendaagse weersomstandigheden. Om de nieuwe aanplanten in de Graaf Reusensdreef te beschermen, hebben we ze dan ook met kokosmatten moeten inpakken.”

Voor elk bos of park op het grondgebied heeft Brasschaat een aangepast beheerplan klaarliggen, en dat geldt net zozeer voor de vele laanbomen. 

“De laanbomen – in totaal ruim 34.000 exemplaren, 224 verschillende soorten en veelal oude en inheemse bomen – zijn kenmerkend voor Brasschaat en dragen bij aan zowel de leefkwaliteit als de biodiversiteit binnen onze gemeente. Een goed beheer en onderhoud van deze bomen is primordiaal, maar gezien de grote hoeveelheid en de vele betrokken partijen soms een uitdaging om te organiseren. Het is namelijk niet alleen onze eigen groendienst die ermee geconfronteerd wordt; een deel van het onderhoud wordt uitbesteed aan een sociale partner en ook bij wegenwerken of werken aan nutsvoorzieningen moet men vaak rekening houden met de aanwezige beplanting.”

Om beheer en onderhoud in goede banen te leiden, stelde de gemeente Brasschaat een uitgebreid en gedetailleerd laanbomenbeheerplan op. 

“Daarin wordt tot op straatniveau bepaald welke bomen aanwezig zijn, welke beplantingen in de toekomst nog kunnen of moeten toegevoegd worden, hoe en wanneer het onderhoud georganiseerd moet worden, en hoe er bij werken met het groen omgegaan moet worden. Dat is niet alleen een mooi, maar ook nog eens een erg gebruiksvriendelijk instrumentarium, want het is op vandaag ook digitaal te raadplegen. Dat maakt het voor onze verschillende partners des te overzichtelijker!”