Bomen in tuinen verzachten veel meer dan de effecten van klimaatverandering

Vlaanderen behoort tot de meest verstedelijkte regio’s van West-Europa. De ruimte ingenomen door bebouwing – in het Ruimterapport Vlaanderen 2021 ruimtebeslag genoemd – bedraagt ruim 453.000 hectare, of 33% van het Vlaamse grondgebied. 38% daarvan is ingenomen door huizen en tuinen. Uit recent onderzoek blijkt dat er bijna 2,5 miljoen tuinen zijn, samen goed voor ruim 150.000 hectare. Meer dus dan de bosoppervlakte. Vlaamse tuinen zijn groot, gemiddeld ±685 m² (mediaan: 400m²), zeker in vergelijking met de 125m² in Nederland. 

Bossen en bomen kunnen de invloed van de klimaatverandering temperen omdat ze koolstof vastleggen in het hout en de bodem, en overdag ook CO2 opnemen voor de fotosynthese. Als resultaat kunnen ze groeien, maar produceren ze ook zuurstof die wij inademen. 

Bomen temperen ook de invloed van de zon; het zijn levende airco’s. Door hun bladerdak laten ze niet alleen minder zon door, maar door de verdamping van water uit het gebladerte koelen ze ook de lucht. Door hun grootte zijn ze een belangrijk vormgevingselement. Ze voegen een derde dimensie toe aan een vlak, ze voegen dynamiek toe aan die ruimte door veranderingen in het gebladerte, in hun groei en ontwikkeling in de loop van de seizoenen. Ze laten waarneming en beleving van de gebruiker toe en onder die bomen kan je nog van alles doen. “Bomen maken dat een plaats klopt, er beter uitziet en beter aanvoelt”, een stelling van de Tree Design & Action Group (2012) die mijns inziens helemaal klopt. 

Bossen uitbreiden of nieuw bos aanleggen ligt moeilijk. In een tuin is er wel geen plaats voor een bos, maar wel voor bomen! Bovendien hebben de eigenaars van tuinen baat bij het aanplanten van bomen omwille van een hele resem baten (de zogenaamde ecosysteemdiensten). Maar al is de gemiddelde Vlaamse tuin groot, er is meestal geen plaats voor grote (hoog en breed) bomen (zoals in bossen). Want grote bomen kunnen niet alleen bedreigend zijn voor het huis, maar ook gemakkelijk leiden tot burenruzies. En dat willen we toch vermijden. Bomen die kleiner blijven dan twaalf meter, geplant op voldoende afstand van het huis (6-8 meter) en op voldoende afstand (3,5-4,5 meter) van de perceelgrens zodat de kroon en wortels niet bij de buren zitten, zijn de beste garantie voor een leven lang genieten. Doordat ze passen in de beschikbare ruimte, vergen ze ook minder onderhoud. En zelfs voor kleine tuinen kan je nog altijd terecht bij kleine en/of zuilbomen. Er kunnen gemakkelijk meer dan acht miljoen bomen (≤ 12m) in Vlaamse tuinen geplant worden. 

Naast ruimte is vooral ook de bodem belangrijk voor een goede ontwikkeling. De meeste tuinbodems zijn niet extreem, zodat een enorme diversiteit aan boomsoorten – zowel uitheemse als inheemse – er een gepaste plek kan vinden. Plantmateriaal, ook grotere maten, is vlot beschikbaar in een groot aantal boomkwekerijen en plantencentra. Een grote diversiteit aan soorten wacht er op ons. 

Meer info nodig? ‘De juiste boom voor elke tuin’ (Hermy 2020) biedt u alle info, zowel over het waarom van bomen als over de keuze. Meer dan 570 soorten komen aan bod.