Bermbeheer biedt groot potentieel voor natuurontwikkeling

In onze beperkte open ruimte moet het leefgebied van wilde planten en dieren vaak wijken voor andere functies. Veel soorten hebben zich noodgedwongen teruggetrokken naar een van de weinige plaatsen waar ze nog kunnen en mogen vertoeven: onze wegbermen. Gelukkig is de oppervlakte aan wegbermen in Vlaanderen groter dan de oppervlakte van alle erkende natuurreservaten samen. Een weloverwogen beheer van onze bermen is daarom logisch. Eco-logisch.

Er ligt  voor natuurontwikkeling, buiten in natuurgebieden, ook een enorm potentieel in onze Vlaamse wegbermen. Het is vaak nog een van de weinige toevluchtsoorden voor wilde planten en dieren. Met ecologisch bermbeheer streven we, door middel van een aangepast en doorgedreven beheer, naar ecologisch waardevollere bermen.

De bermen bieden een kwalitatief leefgebied voor wilde bloemen en planten die dienstdoen als voedselbron voor tal van bijen, vlinders en andere insecten. Die insecten en de verschillende zaden en bessen uit de berm zijn op hun beurt een voedselbron voor veel vogels, enzovoort.

Ecologische bermen kunnen ook dienen als schuilplaatsen, stapsteen of als een lineaire landschapselement dat natuurlijke gebieden met elkaar verbindt.  Daarnaast zijn ecologische bermen vaak mooier en geven ze een extra belevingswaarde aan de weggebruiker. Kortom, wegbermen kunnen zoveel meer zijn dan een te maaien strook langs de kant van de weg.

De wet bepaalt via het bermbesluit (B.S. 02 oktober 1984) dat een eerste maaibeurt van wegbermen niet voor 15 juni mag plaatsvinden, een tweede maaibeurt niet voor 15 september, het maaisel verwijderd moet worden binnen de tien dagen en het gebruik van biociden verboden is. Dit ter stimulatie van ecologisch bermbeheer bij overheden en gemeente. Het is gebaseerd op volgende principes.

Maaisel dat permanent wordt achtergelaten op de berm zorgt voor een verrijking van de bodem en een afname van de soorten diversiteit. Dit komt doordat competitieve soorten zoals de grote brandnetel en grote grassoorten als glanshaver profiteren van deze voedselrijkdom en zo de overhand krijgen. Anderzijds vormt het achtergebleven maaisel een moeilijk doordringbare strooisel laag (vervilting) en vormt het een barrière voor nieuwe kiemplantjes. Door het afvoeren van het maaisel geven we dominante soorten minder concurrentiekracht en verhogen we de soorten diversiteit in de wegberm. De maaidatums moeten voorkomen dat bloemen en kruiden niet de kans krijgen om zaden te vormen voor ze worden afgemaaid. Anders zouden de minder interessante soorten die zich via uitlopers snel vegetatief kunnen voortplanten, dominant worden en de biodiversiteit opnieuw verlagen.

Makkelijker gezegd dan gedaan! Er moet namelijk rekening gehouden worden met de verschillende functies van een wegberm, zoals de verkeerstechnische functie, waterbouwkundige functie, ecologische functie en landschappelijke functie. Anderzijds is er in deze regelgeving weinig rekening gehouden met de technische en financiële aspecten van het beheer. Met een bermbeheerplan kan men een duidelijk kader stellen voor de toekomst en een eventuele afwijking van het bermbesluit aanvragen.

Bij Landmax hebben wij als ecologisch studiebureau de nodige ervaring en expertise om een doeltreffend ecologisch bermbeheerplan uit te werken. We doen dit op maat en vertrekken hiervoor vanuit een grondige inventarisatie van de huidige natuurwaarde in en rond de bermen. Daarna voeren we een waardebepaling en classificatie uit en bepalen de frequentie, de periodes en methode van de beheerswerken. We houden altijd rekening met het beschikbare budget en faciliteiten voor de uitvoering van de beheerswerken. Op basis hiervan maken we dan een praktisch en haalbaar beheerplan. Dit beheerplan is voorzien van de nodige instructies, zodat elke groendienst of groenprofessional ermee aan de slag kan.

Verder bieden we ook ondersteuning bij de communicatie en het sensibiliseren van het ecologisch bermbeheerplan naar alle betrokken partijen, en kunnen er bijkomende adviezen gegeven worden voor beplanting.