Belang van de openbare ruimte

De beschikbare ruimte in Vlaanderen wordt steeds schaarser terwijl de vraag enkel maar toeneemt. Om Vlaanderen bestendig en weerbaar te maken tegen de vele uitdaging van de toekomst is het noodzakelijk om onze openbare ruimte te optimaliseren. Door ruimte multifunctioneel te gaan inzetten, creëren we een duurzame en leefbare omgeving die bijdraagt aan de biodiversiteit en klimaatrobuust is. 

Het optimaliseren, herdenken of herontwikkelen  van openbare ruimte vereist zicht op de verschillende factoren, functies en waarden die eigen zijn aan het openbaar karakter van de ruimte. Hot topics zijn onder meer beleving, waterberging, CO²-captatie, temperatuurbuffering, verhogen van de biodiversiteit, afvangen van fijnstof, groenblauwe netwerken en cultuurhistorische waarden.

Maar hoe ga je om met bestaande groenelementen en bomen of hoe pak je het beheer aan van nieuwe groenelementen? Om de verschillende functies ten volle te kunnen benutten zijn een goed beheer en behoud van de groenelementen belangrijke factoren.

Vergroening van de openbare ruimte begint bij een natuurinclusief en klimaatbestendig ontwerp en duurzaam behoud van de bestaande waardevolle groenelementen. Bij aanleg of heraanleg van openbare ruimtes moet er daarom al van bij de start rekening gehouden worden met de huidige en toekomstige groenelementen. Een geïntegreerde aanpak waarbij het niet alleen draait om de infrastructuur maar ook om de inpassing van groenelementen en materiaalgebruik. Gelukkig bestaan er enkele tools om dit te bewerkstelligen zoals een beplantingsplan, beheerplan en/of beschermingsplan. 

Een beplantingsplan voorziet in een weloverwogen ontwerp, materiaalkeuze en een gedetailleerde afweging van de soorten op basis van morfologische en ecologische eigenschappen. Niet elke soort is namelijk even geschikt voor het vergroenen van openbare ruimtes. Daarnaast zijn de groeiplaats, doorwortelbare ruimte en omgeving van groot belang voor het slagen van een vergroening.

Een beheerplan daarentegen beschrijft de noodzakelijke beheermaatregelen en tijdstippen voor een correct beheer van de groenelementen en zorgt voor een duurzaam behoud op lange termijn. Hierbij dient steeds rekening gehouden te worden met de ecologische kwaliteiten, praktische haalbaarheid, veiligheid en beheerkosten. Een bekend voorbeeld zijn de bermbeheerplannen, maar een beheerplan kan ook op parkniveau of boomniveau opgemaakt worden. 

De laatste, maar zeker niet minst belangrijke tool is een beschermingsplan. Meestal gaat het om een boombeschermingsplan. Bomen, zeker volwassen bomen, zijn niet zomaar te vervangen. Ze hebben een belangrijke esthetische, ecologische en sociale waarde en kennen vaak een zeer hoge biodiversiteitswaarde. Een boombeschermingsplan zorgt voor de bescherming van bestaande bomen tijdens werken in de buurt van bomen. De basis van een boombeschermingsplan is een inventarisatie en waardebepaling voorafgaand aan de werken. Verder voorziet het in een gedetailleerde beschrijving van praktische maatregelen die genomen moeten worden voor, tijdens en na de werkzaamheden. Een boombeschermingsplan is daarenboven ook een handige tool om mogelijke conflicten tussen verschillende partijen en eventuele schadeclaims te voorkomen.

Het ene groenelement is het andere niet! Dat weten ze bij Landmax maar al te goed. Als ecologisch studiebureau hebben zij dan ook de nodige ervaring en expertise in huis om een vergroening van openbare ruimte in goede banen te leiden. Het is hun ambitie om samen met gemeente, overheden, projectontwikkelaars en groenprofessionals de transitie naar meer kwaliteitsvolle groene openbare ruimtes waar te maken. Als specialisten in het opmaken van beplantingsplannen, beheerplannen en beschermingsplannen en werken ze hiervoor steeds onafhankelijk en oplossingsgericht. Verder bieden ze ook ondersteuning bij de communicatie en het sensibiliseren naar alle betrokken partijen en kunnen er bijkomende ecologische adviezen geven worden.