Onthardingsprojecten brengen licht, lucht en biodiversiteit in de dorpskernen van Malle

In de rubriek Stad in de Kijker laten we elke editie een stads- of gemeentebestuur aan het woord en belichten we hun initiatieven op het gebied van natuurbeheer, groen en biodiversiteit. Ook in Malle, een van nature groene gemeente in de Kempen, blijft vergroening een prioriteit. Volgens schepen Wouter Patho is het belangrijk om zowel actief als proactief in te zetten op groenbeleid. “Zeker in het binnengebied is het zaak om voldoende groene buffers te creëren. Dat is een opdracht voor iedereen, maar als bestuur moeten we het goede voorbeeld geven.”

In december 2024 begon Wouter Patho aan zijn derde legislatuur in de gemeenteraad van Malle. Sindsdien combineert hij zijn eerdere bevoegdheid over milieu en natuur met openbare werken. “Dat deze bevoegdheden nu samenkomen, is een grote troef”, meent hij. “Zo kunnen we sneller schakelen en concretere realisaties neerzetten.”

Toegankelijk groen

Het groenbeleid van Malle focust op twee sporen: het uitgestrekte groenkapitaal van het buitengebied behouden, beschermen en toegankelijk maken, en nieuwe groene buffers creëren in het binnengebied. “Malle is een enorm groene gemeente, met waardevolle natuurgebieden vooral in het buitengebied”, vertelt Patho. “Om die te vrijwaren en toegankelijk te maken voor onze inwoners, hebben we de afgelopen jaren verschillende bos- en kasteeldomeinen aangekocht. Tegelijk voelen we in de dorpskernen van West- en Oostmalle de toenemende druk van verdichting. Gerichte ingrepen, zoals extra groenaanplanting en ontharding, moeten daar een tegengewicht bieden. Op die manier kunnen we ons groene karakter behouden, zelfs in een dichtbebouwde omgeving.”

Van ontharding tot dorpsbos

Die groene buffers kunnen verschillende vormen aannemen. Eind 2022 werd in het centrum van Westmalle een dorpsbos aangeplant met 1.300 bomen om een volwaardige bosbeleving te creëren. Daarnaast zet Malle in op ‘tiny forests’ en speelt ontharding een centrale rol in de inrichting van het openbaar domein. Een mooi voorbeeld hiervan is het bijenvriendelijke onthardingsproject aan de gebouwen van het Departement Ruimte & Wonen, dat eind 2024 een prijs won op de Openbaar Groen Awards van de VVOG.

“Ontharden is een absolute noodzaak, maar gewoon verharding vervangen door een grasveld is onvoldoende. We zien deze projecten als een kans om de openbare ruimte op een slimme manier opnieuw in te richten en biodiversiteit te bevorderen”, vertelt Patho. “Daarom bouwden we bij het project aan de Nijverheidsstraat meteen een bijenburcht en werden er maar liefst 34 planten- en bloemensoorten aangeplant. Die zorgen het hele jaar door voor kleur en variatie, en bieden een ecologisch waardevolle omgeving voor bestuivers zoals bijen en vlinders.”

Betrokkenheid als succesfactor

Een bijzonder aspect van het bekroonde onthardingsproject is dat het volledig werd uitgewerkt door de medewerkers van de groendienst zelf. “Er werd geen plan van bovenaf opgelegd”, benadrukt Patho. “Het team stond zelf in voor het concept, de inrichting, de plantenkeuze en de uitvoering. Dat vergroot hun werktrots en betrokkenheid, en zo ook het draagvlak voor een ecologisch beheer. Bovendien zorgt deze aanpak ervoor dat de principes van biodiversiteit en duurzaam beheer op lange termijn verankerd blijven.”

De gemeente hoopt met dit project ook andere stakeholders te inspireren. “Dit is hoe wij de toekomst van de openbare ruimte zien”, zegt Patho. “Maar het is niet alleen een model voor gemeentelijke projecten; we willen ook burgers en bedrijven motiveren om zelf werk te maken van ontharding en vergroening. Er ligt enorm veel potentieel op privaat domein. Door onze initiatieven zichtbaar te maken, hopen we dat bewustzijn te versterken.”