Een nieuwe tuinsmaak

Nieuwe projecten en dan vooral de projecten voor en bij jonge gezinnen mogen natuurlijker. Ze passen hen beter, want ze laten hen thuiskomen in een rustgevende omgeving. Noem het gerust een beetje bos- en veldsfeer, maar veelzijdiger. Beleving staat centraal. Smaak inbegrepen. 

Velen onder ons schrijven de vraag van jonge gezinnen naar meer natuurlijke, zeg maar wilde tuinen toe aan een mindere relatie met en kennis van tuin en planten. De jongere generatie zou niet meer weten hoe ze een tuin moet onderhouden en laat dus maar groeien wat groeit. Anderen spreken, samen met mij, van een bewust willen terugkeren naar het spontane van bos en veld, naar het in eigen tuin willen halen van de spontaniteit, de veelzijdigheid en vooral de rust die een zichzelf gevormd hebbende groene omgeving uitstraalt. 

Natuurlijk attractief

Het verschil tussen de traditionele tuinen en natuurlijke maar nog steeds gestructureerde en gestuurde tuinen zit hem vooral in de aanpak van groen. Ja, er kan en mag meer groen in dit soort tuinen, maar ook en vooral in een grotere verscheidenheid. Denk gazon. Het hoeft al lang geen exclusieve samenstelling van alleen maar gras en dus vlekkeloos groen te zijn, zoals jarenlang de norm was. Er mag, liefst zelfs, kleur in zitten van madeliefjes, brunel en klaver. Het mag in oppervlakte zelfs kleiner zijn, ten voordele van randbeplanting en borders. Die worden bij voorkeur zodanig gevuld, dat bijen, vlinders en een veelheid aan andere insecten er zich in thuis voelen. En als er dan ook nog eens flink wat planten tussen zitten die in herfst en winter gaan voor flink gevulde zaaddozen en hauwtjes waar distelvink en andere vogels op af komen, is het voor uw klant helemaal feest, want beleving ten top. Ja, er is tegelijk de vraag naar meer streekeigen planten. Logisch. Iedereen heeft meer aandacht voor ecologisch leven en bescherming van eigen omgeving. 

Alles evolueert

Het vraagt heroriëntering, zowel van tuinaannemer, tuinarchitect, zelfs kweker of plantengroothandel. Dit soort planten zit namelijk nog steeds in een hoekje, maar zal er gegarandeerd en snel uit komen. Herinner u de evolutie die bomen voor stadstuinen doormaakten. Het is nog niet zolang geleden dat alle bomen een kaarsrechte en liefst zo hoog mogelijke doorgaande stam moesten hebben. Een dubbele kop of een zijtak die te ver uitstak werden weggeknipt. Vandaag planten we in stadstuinen, maar ook in middelgrote verkavelingstuinen, grote landschapstuinen en zelfs in stadsparken en – hoe vreemd ook – zowaar in winkelstraten nog amper dat type traditionele bomen. Niet dat het assortiment wijzigde. Dat bleef. Elke boom mag/moet uitpakken met karakter. De voorkeur gaat naar planten met een eigen willetje in stam en de gesteltakken. Solitair opgekweekt is de nieuwe norm. 

Anders voor extra beleving

Verklaar me alsjeblieft niet voor gek bij het nog een stap verder gaan in het gebruik van heesters en bomen. Mij werd het aangeleerd tijdens een werkperiode bij een grootmeester in Japanse tuinkunst. Japanse tuinen, zo weet u, staan bekend om het creëren van miniatuurlandschappen en een omgeving waarin de bezoeker ondergedompeld wordt in absolute rustgevende sfeer.  

Tijdens het bezoeken van een tuin in volle aanleg hier in Vlaanderen adviseerde Inoue-sensei, zeg maar professor Inoue, me om een toverhazelaar – maar het had gelijk welke plant kunnen zijn – niet zomaar rechtop aan de rand van een tuinvijver te planten, maar zijn takken er schuin over te steken. Het klinkt onlogisch in ons denken. Zijn aanbeveling was echter ingegeven door tuinkunst die meer dan acht eeuwen lang zichzelf verfijnde: je zet de plant aan om spontaan een door de natuur zelf aangestuurde vorm aan te nemen. Probeer het eens uit. Het resultaat wordt een nog natuurlijker tuin, eentje die nooit verveelt, waarop de eigenaars (en bezoekers) nooit uitgekeken raken. In zo’n tuin is altijd wat nieuws te ontdekken. Alles is namelijk natuur, natuurlijk en afgestemd op wat de moderne mens zoekt: beleving.

Denk vijf zintuigen

We kunnen met onze tuinen nog een stap verder gaan. Tijdens elk moment in de tuin moeten alle zintuigen worden aangesproken. Overloop het rijtje zintuigen dat waar dan ook, maar zeker in een groene omgeving, in actie schiet. Ook al gebeurt dat eerder onbewust. Zien spreekt voor zich, net als horen, met geruis van bladeren, gefluit van vogels, gezoem van bijen… Ook het ruiken laat zich goed omschrijven. Altijd wel bloeien er planten die een aroma verspreiden, gaat de lucht voor frisheid, zorgt dreigend onweer voor een beladen lucht; maar soms komen ook geuren van verder weg aangewaaid. Voelen neem je niet op de meest voor de hand liggende manier waar. Het gaat verder dan wat tasten en gewaarworden met vingers. In de tuinbeleving hebben we over het voelen van wat zich onder de voeten bevindt en zelfs door de schoenzool laat ‘tasten’: gras of verharding, een helling, een trap… Smaak is de moeilijkste, maar brengt u als vakman bij door het integreren van eetbare planten. 

Snoeptuin in plaats van voedselbos

Noem uw tuinproject alstublieft geen voedselbos: daarvoor zijn onze meeste Vlaamse tuinen veel te klein. Om een goed functionerend voedselbos te hebben is een oppervlakte nodig zo groot als zowat alle tuinen in een woonwijk of flink bemeten verkaveling samen.   

Laten we het dus maar houden op een eetbare tuin, waar zowel bloemen, bladeren, bessen, noten en vruchten als zelfs wortels kunnen geoogst, geplukt, geproefd en gegeten worden. Strooi een verscheidenheid van deze eetbare planten doorheen het volledige tuinconcept. Het zorgt voor een extra portie verrassing. Wilt u de eigenaar nog een stapje meer verwennen met smaakbeleving, reserveer in de borders dan zeker minplekken door hem/haar met groenten, kruiden, eetbare bloemen en ander lekkers te vullen. 

Help de absolute starter eventueel met een overzicht van geschikte planten, incluis een zaai- of plantagenda en adviezen voor de meest smakelijke oogst. Met deze aanvulling wordt de tuin nog meer een tuin op het lijf van uw klant geschreven, en optimaal beleefd. Heel veel kans dat hij door het zelf mee in de hand nemen van de smaak, geur en kleur van de tuin extra betrokken wordt en inzicht krijgt in het hoe en wat van de andere planten. De mix van dat alles zorgt voor een (nog) grotere tevredenheid over uw realisatie. En neen, het inbrengen van meer natuurlijkheid, eventueel zelfs wat meer nonchalance, in de borders en zelfs de gehele tuin, betekent niet dat u als groenvoorziener de vingers moet aftrekken van een gedetailleerd plan of het tot in de puntjes perfect uitvoeren van een project. Integendeel.