In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ruimt koning auto steeds meer plaats voor zachte mobiliteit en bijbehorende groenprojecten. Brussel Mobiliteit – de dienst die instaat voor voorzieningen, infrastructuur en vervoer – volgt nieuwe projecten nauwgezet op. De voorbije winter plantte de dienst 1.550 nieuwe bomen en leidde ze diverse onthardingsprojecten in goede banen. Boomkwekerij Udenhout leverde de bomen voor een mooi project aan de Louizalaan.
In de sector van boomkwekerijen klinkt de naam van Boomkwekerij Udenhout als een klok. Franky Vandeputte, pr-verantwoordelijke bij het Nederlandse familiebedrijf, licht toe: “Boomkwekerij Udenhout – dat ook internationaal zeer actief is – kweekt al meer dan 130 jaar bomen. Met een assortiment van ruim 600 soorten bomen en meerstammigen uit eigen kwekerij, zijn we de gedroomde partner voor klanten die op een duurzame en maatschappelijk verantwoorde manier groenprojecten willen realiseren. Brussel Mobiliteit deed een beroep op onze expertise.”
Van asfalt naar groene zone
Sinds 2020 voert Brussel Mobiliteit in onze hoofdstad talrijke plaatselijke projecten uit om de doorlaatbaarheid van de bodem te verhogen en te zorgen voor een beter beheer van het afvloeiwater.
“Concreet betekent dit dat zones die bedekt zijn met dolomiet of asfalt, omgevormd worden tot groene zones”, zegt Vandeputte. “Alleen al het vergroten van kuilen aan de voet van bomen heeft een grote impact. Wist je trouwens dat grasperken de warmste plekken in de stad zijn? Een voetbalterrein kleurt zelfs roder dan asfalt. Dus ook het beplanten van grasstroken met bomen en struiken heeft een verkoelend effect.”
De groene stadsomgeving creëert rust en zorgt voor een gezondere luchtkwaliteit.
Ambitieus onthardingsproject
Tijdens de winter 2021-2022 ging op vele plaatsen in Brussel de schop in de grond voor onthardingsprojecten.
Vandeputte: “Een van die projecten is de herinrichting van een 6.000 m² grote groenzone aan het einde van de Louizalaan, aan tramhalte Legrand. Voor dit project, dat in mei van dit jaar voltooid werd, werden twintig bomen geplant en werd er 900 m² oppervlakte onthard. Dit was een van de grotere onthardingsprojecten die we al gedaan hebben, samen met onze collega’s van landschapsaannemer Krinkels. De gespecialiseerde teams van Brussel Mobiliteit kwamen bij ons op bezoek om zorgvuldig verschillende soorten bomen te kiezen, ook voor andere projecten in de stad. In totaal had de dienst 150 verschillende soorten bomen nodig. Dankzij ons uitgebreid gamma konden we hen een vlotte service geven.”
Regentuintjes als extra troef
Bij de herinrichting van de groenzone aan de Louizalaan maakten Boomkwekerij Udenhout en Krinkels ook werk van zogenaamde ‘jardins de pluie’ of regentuintjes.
“Deze aanpak is een prima oplossing om de reabsorptie van regenafvoer door de bodem te vergroten”, legt Vandeputte uit. “Concreet werden bomen geplant op delen van het voetpad waar niemand wandelt. Het is een interessante manier om de ondergrond vochtig te houden.”…
Nederlandse en Belgische boomkwekerijen hebben de coronacrisis goed verteerd. De lockdownmaatregelen deden de vraag naar groen sterk stijgen. Vandaag steken echter nieuwe uitdagingen de kop op. De krapte op de arbeidsmarkt, exploderende energieprijzen, de stijgende levensduurte en schaarse grondstoffen zijn er enkele van. Om nog maar te zwijgen over automatisering en digitalisering, duurzaam ondernemen en het anticiperen op weersomstandigheden die steeds meer op hol lijken te slaan. Hoe gaan zaakvoerders met deze uitdagingen om?
Voor elk wat wils: laurierplanten in alle formaten beschikbaar.
We peilden naar de visie bij vier professionals: Marian Maenhoudt (zaakvoerster Laurica-Plants), Franky Vandeputte (pr-verantwoordelijke Boomkwekerij Udenhout), Lucas De Nolf (zaakvoerder Boomkwekerij Willy De Nolf) en Paul Vermeulen (zaakvoerder Janeko).
Terugblik op coronaperiode
De uitbraak van de coronacrisis en de bijbehorende lockdownmaatregelen deden kwekers even naar adem happen. “Omdat onze professionele klanten – onder meer de tuincentra – hun deuren moesten sluiten of aan een lager tempo werkten, was het niet eenvoudig om onze producten volgens de voorziene tijdschema’s te leveren”, geeft Vandeputte aan. “Gelukkig duurde deze onzekere periode slechts enkele weken, zodat we daarna snel ons oude ritme konden hernemen”, vult Maenhoudt aan. “En uiteraard namen we binnen onze kwekerij alle mogelijk veiligheidsmaatregelen om onze medewerkers zo goed mogelijk te beschermen”, zegt De Nolf. “Af en toe viel een collega ziek uit, maar al bij al bleef de schade beperkt.”
Rhodoskwekerij (Paul Vermeulen) gaat maximaal voor een duurzame teelt van rododendrons.
Tijdens de volgende coronagolven maakte de onzekerheid plaats voor een sterk aantrekkende business. “Steeds meer mensen ontdekten het tuinplezier. Hierdoor liepen de orderboekjes van onze eindklanten – tuinaanleggers, tuincentra, collega-kwekerijen – snel vol. En dit had uiteraard positieve gevolgen voor onze omzetcijfers”, zegt Vermeulen. Zijn collega’s knikken bevestigend, al ziet Vandeputte ook een valse noot: “Jammer genoeg was het voor elk van ons quasi onmogelijk om onze klanten fysiek te zien. In onze sector is persoonlijk advies over bomen en planten heel belangrijk. Advies op afstand was niet evident.”
Boomkwekerij Udenhout zet mee de schouders onder groene stadsprojecten.
Brexit en conflict Rusland-Oekraïne
De experten halen ook de Brexit aan als niet te onderschatten uitdaging. “Het Verenigd Koninkrijk is voor laurier een belangrijke exportmarkt”, bevestigt Maenhoudt. “Het aantal bestellingen bleef gelukkig op peil, maar we hebben er wel een pak extra administratief werk bijgekregen. Dat heeft tot stijgende kosten geleid. Gelukkig waren we goed voorbereid op die maatregel.” De Nolf knikt instemmend: “Ook wij hadden de nodige voorbereidingen getroffen. Toch zien ook wij op tegen de complexere administratie en leveringsketens. Extra kosten rekenen we door in onze prijzen.”
Op een oppervlakte van ruim 30 hectare maakt Boomkwekerij Willy De Nolf naam met eigen specialiteiten en unieke variëteiten.
Het is evident dat ook het conflict tussen Rusland en Oekraïne ingrijpende gevolgen heeft voor de sector van (boom)kwekerijen. Zowel rechtstreeks als onrechtstreeks is de impact goed voelbaar. “De oorlog heeft voor grote onzekerheid gezorgd”, zegt De Nolf. “Verstoorde toeleveringslijnen, grondstoftekorten en exportmarkten die wegvallen zorgen voor druk. Omdat onze sector de bouwsector volgt – waar werven dreigen stil te vallen – is het afwachten hoe dit verder zal evolueren.”
Vermeulen vult aan: “Ik heb het gevoel dat door deze oorlog, gecombineerd met de stijgende levensduurte, investeringen in tuinaanleg on hold komen te staan. Ik hoop dat mijn buikgevoel niet klopt…”
Duurzaamheid en ecologie
Een belangrijk thema voor alle kwekers is duurzaam en ecologisch kweken. Zij investeren hard in technieken om milieu- en klimaatvriendelijk gewassen te kweken. Bij de teelt van zijn rododendrons gaat Vermeulen voor een maximaal groene aanpak: “We kweken onze planten in een bos. Die natuurlijke setting maakt ons werk er best uitdagend op, maar zorgt er ook voor dat onze rododendrons letterlijk uitgroeien tot sterke planten. Zij moeten op eigen kracht water en voedingsstoffen vinden. We gebruiken zo weinig mogelijk bestrijdingsmiddelen en meststoffen. Het gemaaide onkruid blijft liggen, samen met bladeren en naalden. Ook het besproeien met regenwater beperken we tot een minimum, ook al omdat dit in een bos praktisch moeilijk te realiseren is.”
Hoe pakt het team van Maenhoudt dit aan? “Sinds enkele jaren leggen we matjes op de potgrond van onze jonge laurierplanten. Dat beperkt de groei van onkruid en bijgevolg het gebruik van sproeimiddelen, al vraagt het ook een andere aanpak inzake bijvoorbeeld bemesting. Daarnaast moeten we alsmaar zuiniger omspringen met water. We blijven daarom investeren in de aanleg van nieuwe containervelden, zorgen dat het water zo gericht mogelijk op de planten terechtkomt, en vangen alle overschotten op in een bufferbekken van vier miljoen liter. Dat water wordt gefilterd en vervolgens hergebruikt.”
Vind de perfecte Proven Winner voor de tuin, met dank aan de expertise van Boomkwekerij Willy De Nolf.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
Ook bij Boomkwekerij Willy De Nolf worden op dit vlak kosten noch moeite gespaard. De Nolf licht toe: “Onkruid verdelgen we enkel manueel, niet chemisch. Plantenziektes bestrijden we wel op chemische wijze, maar steeds met een mix van producten die op korte termijn werken en dus maximaal enkele weken traceerbaar zijn op onze planten. Daarnaast werken we enkel met koude, traagwerkende meststoffen die we zo goed mogelijk doseren per plant. We zien dan ook quasi geen uitspoeling in ons recuperatiewater.”
“Boomkwekerij Udenhout sluit hierbij aan”, zegt Vandeputte. “We zoeken voortdurend alternatieve manieren en andere materialen om kwalitatief beter en groener te telen. Hierdoor tackelen we ook vaak de problematiek van schaarse en/of niet-voorradige artikelen. Het hanteren van de hoogste milieunormen is deel van onze bedrijfs-DNA geworden. We vinden dat lokale besturen – belangrijke klanten voor ons – zo duurzaam mogelijk moeten inkopen. Met een goede bedrijfsvoering en doordachte productiemethode kunnen we bomen aanbieden die niet zo veel duurder zijn.”
Meer groen voor een leefbaar en aangenaam stadscentrum.
Energie-efficiëntie
De vier kwekerijen zijn een toonbeeld van energiezuinig beheer. “Bij Boomkwekerij Udenhout plaatsen we momenteel 4.000 m² zonnepanelen, goed voor bijna één megawatt productie per jaar”, zegt Vandeputte trots. “Ons volgend doel is om zelf waterstof voor onze machines te produceren. Een groot deel van ons wagenpark is trouwens al elektrisch.”
Welke inspanningen levert Boomkwekerij Willy De Nolf op dit vlak? “Momenteel hebben we (nog) geen eigen zonnepanelen. Ons plan om een eigen windmolen van 150 meter hoog te plaatsen kan jammer genoeg niet doorgaan. Onze uitgebreide vloot van voertuigen is voor het overgrote deel elektrisch. Onlangs kochten we een nieuwe elektrische motor aan.”
Zoals hierboven al aangegeven, levert Laurica-Plants al knappe inspanningen om zo zuinig mogelijk met water om te springen. “Die inspanningen doen we ook voor het opwekken van elektriciteit”, zegt Maenhoudt. “Dankzij onze eigen zonnepanelen kunnen we onze gietwagens extra duurzaam inzetten. Het feit dat we over een MPS-A-label beschikken, is toch een bewijs dat we op de goede weg zijn!”
Boomkwekerij Udenhout investeert volop in gps-gestuurde aanplanting van
Investeren in automatisering
Niet alleen duurzaam en ecologisch telen is essentieel voor de sector. Ook automatiseren en digitaliseren is dat. En ook op dit vlak kan ons panel mooie realisaties voorleggen. Vandeputte bijt de spits af: “Qua automatisatie gaan we all-in. Al onze bomen zijn gps-geplant. We doen testen met de volgende stappen, waarbij we maandelijks met een boomdiktemeter door de hele kwekerij rijden. Omdat de robot de diktegroei van de bomen meet, kunnen we in realtime de evolutie zien en hebben we steeds een correct zicht op onze voorraad. Daarna zetten we in op het digitaal merken. Daarbij heeft elke salescollega een iPad met gps-verbinding, waardoor hij elke boom digitaal kan merken in de kwekerij. Bij afroep volgt de rooiploeg, die de boom bij het rooien voorziet van een RFID-etiket. Vanaf dan kunnen we de bomen volledig digitaal volgen na het rooien.”
De Nolf is even enthousiast over de kansen die automatisering anno 2022 biedt. “Ook voor ons bedrijf zijn automatisering en robotisering een must, omdat we meer dan anderhalf miljoen planten kweken. Vooral bij kleinere potmaten trekken we alle registers op. Pas bij de fase van order picking worden kleinere potten manueel verplaatst. Voordien gebeurt dit onder meer via plantenvorken.”
Maenhoudt krijgt het laatste woord: “Bij Laurica-Plants zijn plantenvorken een onmisbaar transportmiddel geworden. Ook buffer- en transportbanden bewijzen hun nut. Zo kunnen onze medewerkers in veilige en ergonomische omstandigheden op hoogte werken. Bij het kweken en snoeien van laurier is het machinale aspect eerder beperkt. De waarde van de plant ligt immers in de sierwaarde van het blad. Ga je machinaal snoeien, dan wordt net dat blad doormidden gesneden en verlies je dus een belangrijk esthetisch aspect. Om die reden worden onze planten slechts heel beperkt machinaal gesnoeid, en gebeurt de vormsnoei van de laatste jaren altijd handmatig.”
Stadspark Motten in Tongeren heeft een complete transformatie ondergaan. De rivier Jeker loopt weer bovengronds en daaromheen is een prachtig park gerealiseerd. Een groot project, zo’n 17 hectare met een waterbelevingstuin, ligweides en diverse sportfaciliteiten. Tuinen Stijn Bouchet heeft de groenaanleg voor zijn rekening genomen, Boomkwekerij Udenhout heeft alle bomen geleverd. De kweker heeft zich volledig gericht op het duurzaam kweken van de bomen, vanuit de overtuiging dat ze, samen met de klant, goed voor onze omgeving moeten zorgen.
In ‘De Motten’ staan nu ongeveer 600 nieuwe bomen.
Boomkwekerij Udenhout is een familiebedrijf en kweekt al meer dan 130 jaar bomen. Duurzaam en maatschappelijk ondernemen is al jaren de normaalste zaak. Ze beschikken over alle certificaten, zoals Groenkeur, PlanetProof, ISO 9001 (kwaliteit), ISO 14001 en ISO 26000 (maatschappelijk verantwoord ondernemen), CO2 prestatieladder niveau 3, en meer. Met de kennis en het uitgebreide assortiment kan de klant dan ook optimaal geadviseerd en begeleid worden. Zo kunnen de landscapers, samen met Boomkwekerij Udenhout, de beste bomen en planten selecteren voor een specifieke opdracht, rekening houdend met factoren zoals bodemgesteldheid.
Het bedrijf heeft 170 hectare beplant. Met ruim 600 soorten bomen en meerstammigen uit eigen kwekerij en de levering van bosplantsoen, heesters, vaste planten, rozen en zelfs bloembollen, zijn ze in staat om het benodigde plantgoed voor elk project te leveren op de juiste plaats op het gewenste tijdstip. Daarbij speelt locatie geen rol. Boomkwekerij Udenhout levert een groot aantal bomen aan landen ver buiten de Europese landsgrenzen.
Vijf jaar vooruitdenken
Rickey Buijtels, sales: “Boomkwekerij Udenhout is van oorsprong een echte laanboomkwekerij. We kweken en leveren ook nog steeds een groot assortiment laanbomen en meerstammigen, maar hebben ons assortiment door de jaren heen enorm verbreed. Dit met het oog op het veranderende klimaat en de vraag naar meer biodiversiteit in de natuur en het cultuurlandschap. Onze focus ligt nu vooral op projecten waar een divers assortiment gevraagd wordt. Daarom zetten we stevig in op biodiverse, klimaatgerichte en duurzame beplantingen. De grootste uitdaging daarbij is om vijf jaar vooruit te denken”.
De grote lindes hadden meteen invloed op de omgeving.
65 jaar verdwenen
De reconstructie van stadspark ‘De Motten’ in Tongeren is een mooi voorbeeld van een toekomstgerichte groeiplaats. Het begon allemaal met de wens om rivier de Jeker van onder de grond te halen. De rivier was gedurende 65 jaar verdwenen uit de binnenstad van Tongeren en het stadspark De Motten. De oude loop werd indertijd gedempt omdat het een open riool was geworden. De voorbije jaren is de Jeker er in vele opzichten op vooruit gegaan. Door delen in te schakelen als overstromingsgebied en oude meanders opnieuw te verbinden, is de slingerende regenrivier met zijn vallei weer een belangrijk natuurrijk milieugebied en een geliefd recreatiegebied geworden. Behalve in de stad Tongeren zelf…
Dus gingen het stadsbestuur en de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) het engagement aan om de rivier en vallei ook in Tongeren in alle eer te herstellen. Vooral in het kader van klimaat en energie moest de hittestress van de bebouwing en verharding van de stad aangepakt worden.
Zicht vanuit het stadspark naar de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek.
Verbindende factor
Rickey Buijtels: “We kregen de aanvraag om tussen 450 en 600 bomen te planten. En het liefst grote bomen, die meteen invloed zouden hebben op de omgeving. In samenwerking met landscaper Stijn Bouchet zijn we tot een mooi resultaat gekomen. De Jeker is opnieuw de levensader van Tongeren én vormt nu de verbindende factor tussen het stadspark, een waterbelevingsplein, ligweiden en verschillenden plaatsen voor sport en spel. De temperatuurverlaging was meteen te merken én er zijn ondertussen alweer heel wat vlinders en vogels gespot. De kracht van duurzame landscaping aan het werk!”
De kroon op het werk is de uitreiking van de Prijs Publieke Ruimte. Die ging in 2020 naar stadspark De Motten. De prijs is een erkenning dat het park een prachtig plekje is geworden.
