Ontdek nut, schoonheid en plezier van waterpartijen in de tuin

Als grote speler op het gebied van vijvers en wateropslag evolueert Distri Pond mee met de marktsituatie. De laatste vijftien jaar surfte het bedrijf hoog op de golf van de zwemvijvers. Dit met eerlijke en duidelijke concepten, gebaseerd op beproefde principes van waterdichting en waterzuivering.

Lockdowns, periodes van droogte, energietekorten en andere dreigingen… veranderden en veranderen de kijk op tuinen en water. 

Het blijkt uit alle enquêtes rond tuinen van de laatste tijd: de meerderheid van de tuineigenaars wenst meer groen en meer biodiversiteit in de eigen hof. Dat heeft enerzijds te maken met de ‘verveling’ die optrad tijdens de periodes van lockdown en anderzijds met een groter bewustzijn van de rol die tuinen kunnen spelen als biotopen. Een strakke ‘lege’ tuin met groot terras en vlak gazon wordt tegenwoordig eerder negatief bekeken door een meerderheid van de bevolking. Men raakt er te vlug op uitgekeken en biologisch is het vaak niet meer dan een ‘halfwoestijn’. 

Daarin komt nu verandering. Glooiende vormen en plaats voor bloeiende planten zijn nu meer gegeerd, zelfs in de allerkleinste tuintjes. Goed voor de vlinders en vogels, veel beter voor de egels en andere diertjes.

Samen met bomen temperen vijvers het plaatselijke klimaat. Ze zorgen voor een verkoelend effect tijdens anders te hete zomerdagen. Natuurlijke airco voor de tuin, dus. En dat is niet enkel subjectief, het kan ook objectief gemeten worden. Het maakt meerdere graden Celsius verschil tijdens warme dagen. Op hete dagen is het boven een waterpartij tot 6° koeler. Ideaal is het als er wind over of langs het water kan waaien voor hij bij de zitplek voorbijkomt. De combinatie met een boom die lucht aanzuigt over, door of langs een waterpartij geeft aanvoer van gekoelde lucht. Een fontein – terug van weggeweest, nu weer modieus – zorgt voor extra verkoeling, doordat er waterdruppeltjes gevormd worden.

Maar vijverwater verdampt en water wordt schaarser en duurder. Daardoor ontstaat er een vorm van twijfel over de impact van vijvers. Zijn vijvers waterverspilling? Niet noodzakelijk. De ene vijver is de andere niet. Een waterspiegel in de zon, leeg zonder planten en blootgesteld aan droge wind verliest redelijk wat water. Maar de verdamping kan behoorlijk beperkt worden door het oppervlak te bedekken met drijf(blad)planten. Dat is wat er in de natuur meestal gebeurt. De natuur wil bedekken, grond maar ook water.  

Bij dalende waterstand zien we veel natuurvijvers volledig bedekt met kroosplantjes. Bijna geen verdamping meer en het leven dat eronder schuilt blijft beschermd tegen uitdroging.

Een zwemvijver met drijfplanten, dat is minder evident. Voor bijverwarmde zwemvijvers (vanaf 24°C) is het gebruik van een vloeibare afdekking een elegante oplossing. Het in België ontwikkelde product HeatCover vermindert de verdamping met 50%.

Veel hangt af van het ontwerp en van de randafwerking en beplanting. Waterpartijen bedoeld voor amfibieën en ander inheems waterleven kunnen zeker een wisselende waterstand aan. In de natuur is dat ook vaak het geval. Veel waterplanten zijn daaraan aangepast en kunnen zowel in (redelijk) diep water groeien als in drogere omstandigheden. 

Uit eigen ervaringen blijkt dat vijvers met een waterdichting die voldoende diep zijn niet volledig uitdrogen, ook al worden ze nooit bijgevuld. 

Bij wijze van experiment heb ik enkele van mijn vijvers bewust niet bijgevuld tijdens meerdere jaren. Door hun diepte (0,8m meter en 1,0 meter) konden ze voldoende water bijhouden om het waterleven door de droogste periodes heen te loodsen. Ze raakten probleemloos door de droge zomers van 2019 en 2020. In he natte jaar 2021 gingen ze overlopen. Tijdens de droogte van 2022 stonden ze weer extra laag, maar er bleef toch nog voldoende water over voor de levende have. Deze vijvers liggen wat beschut maar wel in volle zon en zijn rijkelijk beplant. Bijvullen met water gebeurt enkel en alleen door de wolken die erboven hangen. De maximale fluctuatie in waterstand bedraagt 60 cm. 

Wanneer we de regenwaterpijp van een tuinhuis of garage bijvoorbeeld kunnen aansluiten op de vijver, dan gebeurt het aanvullen uiteraard sneller en zal de waterstand nooit echt zo laag komen te staan. 

Wadi is eigenlijk een Arabisch woord en heeft meerdere definities, van vallei over meestal droge rivierbedding in de woestijn tot vijver met wisselende waterstand. In het Nederlands is het ook een letterwoord voor Water Afvoer Drainage Infiltratie. In Nederland en België wordt met wadi dus meestal een bufferings- en infiltratievoorziening bedoeld, gevuld door hemelwater. Bij een ‘moderne wadi’ worden straten en daken afgekoppeld van de riolering. Het hemelwater dat op deze verharde oppervlakken valt, wordt via een regenwaterriolering afgevoerd naar een wadi, waar het kan infiltreren in de bodem, of vertraagd kan worden afgevoerd naar oppervlaktewater. Op deze manier wordt voorkomen dat proper hemelwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie gaat, en ondertussen wordt het grondwater echt aangevuld.

Het ‘vijverdeel’ van de wadi dient als extra volume en zorgt voor lokale reiniging van het water door de actie van micro-organismen en planten. 

Bij nieuwbouw of grondige renovatie laat men best geen hemelwater nutteloos verloren gaan. De dakbedekking bestaat uit milieuvriendelijke inerte EPDM, de ondergrondse regenwatertank is groot en ligt niet te diep in de grond. Het water van de overloop van de tank loopt in een vijver. De vijver loopt over in een zinkput. 

Bij een bestaande situatie plaatst men een bovengrondse regenton of andere vorm van wateropslag. Deze loopt over in een vijver. De vijver loopt over in een infiltratiezone.

De infiltratiezone/zinkput worden best aangelegd op een plaats die wat verwijderd ligt van de gebouwen. Hij bevindt zich op het eigen grondstuk. Bij plaatsgebrek kan ook de zone onder en/of rond de vijver gebruikt worden voor infiltratie. Dan is het belangrijk om het naar boven drukken van de folie te voorkomen door hem over het hele oppervlak te verzwaren met rolkeien of kiezel. 

We maken, als het kan, de vijver diep genoeg (minstens 80, beter 100 cm), dat maakt hem stabieler en veiliger voor het waterleven. We zorgen best voor minstens één zacht hellende zijde. Rolkeien zorgen voor de overgang van water naar land, zodat de waterdichting ook bij lage waterstand niet of nauwelijks zichtbaar is. De juiste plantenkeuze zorgt ervoor dat het geheel ook attractief blijft tijdens drogere periodes.

Zo zorgen we ervoor dat de balans overhelt naar meer water opvangen, meer water bijhouden en minder water verspillen. 

Heel waarschijnlijk zal er de volgend jaren een hernieuwde interesse komen voor kleine waterpartijen. Crisis betekent meer thuis zijn en dus meer aandacht voor eigen tuin. Men beseft meer en meer dat vijvertjes biologisch waardevol zijn en als stap-stenen dienen voor het bedreigde waterleven, stapstenen tussen natuurgebieden. En ze maken ook de allerkleinste tuinen levendig. Een vijvertje aanleggen is niet moeilijk en hoeft ook niet duur te zijn.

Een tuinvijvertje kan ‘klimaatbestendig’ gemaakt worden door enkele eenvoudige basisprincipes te respecteren. Het vijvertje licht beschutten tegen de wind, maar dat zal in de meeste private tuinen het geval zijn. De uitgraving gebeurt trapvormig, zodat er verschillende niveaus ontstaan. Bijvoorbeeld een niveau van 20 cm diep, een trap van 50 cm diep en een zone van 100 cm diep. 

Zo’n trappenvijver heeft veel voordelen: men bereikt snel een grote diepte, de vijver is makkelijk toegankelijk en laagjes bezinksel verdelen zich mooi over heel het oppervlak. Het diepste deel heeft dan een kleiner oppervlak, zodat de extremen  van koude en droogte kunnen opgevangen worden. 

De vijverboorden zijn aan het zicht onttrokken door rolkeien, stenen, boomstronken en beplanting. Ook een zacht hellend strandje kan. Diertjes kunnen er gemakkelijk in en uit het water. Wat schaduw over de middag is leuk. Dat kan bijvoorbeeld met een slaapboom, die bij zon zijn blaadjes openvouwt. Het vijvertje krijg bij regenweer wat extra gratis water van het dak van het tuinhuis of de carport. Een waterlelie van klein of medium formaat gaat waterverdamping tegen in de zomer, terwijl in de winter het watervlak wel zichtbaar is.

Op de Green vakbeurs toont Distri Pond onder andere een winkelopstelling met vijvermateriaal voor aanleg en onderhoud van vooral kleine vijvers. Het gaat om een gamma producten dat zichzelf verkoopt, compact en aantrekkelijk gepresenteerd. Om ruimte in de winkel te besparen presenteren we folie op kleine rollen en folie voorverpakt, de zogenaamde ‘prepacks’.

En uiteraard gaat er ook aandacht naar opslag van water, ook bovengrondse opslag, zeer geschikt voor regenwater maar ook voor andere toepassingen.  

DISTRI POND – Stand 1350
www.distripond.com