​Den Bell als voorbeeldproject voor stedelijke vergroening

Wat doe je met een versteend binnenplein bovenop een ondergrondse parking, omringd door daken met een beperkte draagkracht? Voor landschapsarchitectenbureau OMGEVING lag het antwoord voor de hand: vergroenen. Het administratieve Den Bell-gebouw in Antwerpen kreeg een radicale transformatie en is vandaag een toonbeeld van klimaatrobuuste stadsontwikkeling, met een schaduwpergola als blikvanger.

Toen OMGEVING in 2021 de ontwerpwedstrijd won, sprong hun voorstel eruit door de integrale aanpak. Zowel het binnenplein als de omliggende daken maakten deel uit van het plan. “Die ambitie heeft ons onderscheiden”, zegt Tompy Hoedelmans, creatief directeur bij het landschapsarchitectenbureau.

Dat plan vroeg om maatwerk. Het plein ligt bovenop een ondergrondse parking, waar de draagkracht beperkt is. “Het stabiliteitsbureau Bollinger-Grohmann onderzocht tot op de centimeter waar we konden ophogen, vergroenen of belasten. Zonder die technische onderbouw was dit nooit gelukt”, aldus Hoedelmans.

Slimme wateroplossingen en groendaken

Onder het plein werden ondiepe waterretentiekratten geplaatst, inclusief onder de plantvakken. Via capillaire irrigatie nemen de planten er zelf vocht uit op. “Een efficiënt systeem dat ook elders kan gebruikt worden”, vertelt Hoedelmans.

De daken vroegen elk een eigen aanpak. Waar de draagkracht laag was, koos OMGEVING voor lichte, extensieve groendaken met sedum. Op enkele andere plekken kwamen intensieve groendaken met vaste planten en meer biodiversiteit. Niet elk dak kon vergroend worden, maar dat is volgens Hoedelmans net de les. “Je moet vertrekken van de draagkracht, niet van het ideaalbeeld.”

Groen met een sociale functie

Het binnenplein kreeg een invulling die verder gaat dan vergroening: het is een plek voor iedereen met een multisportveld, zitplekken en speelaanleidingen. Dé eyecatcher is de witte pergola boven het sportveld, die de komende jaren volledig zal begroeien. “Zo ontstaat schaduw voor de gebruikers en een groener uitzicht voor de honderden ambtenaren die uitkijken op het plein,” licht Hoedelmans toe.

De plek wordt intussen intensief gebruikt en is zeer populair. Medewerkers lunchen er, buurtkinderen spelen er na school, bewoners genieten er in het weekend… “Het bewijst dat zo’n transformatie niet alleen ecologisch, maar ook sociaal rendeert.”

Zorgvuldig gekozen beplanting

In overleg met Stad Antwerpen en Natuurpunt werd gekozen voor een mix van 25.000 vaste planten, 80.000 knollen en 235 klimplanten. Streekeigen soorten werden gecombineerd met klimaatrobuuste alternatieven. “Niet alles wat inheems is, kan ons huidige klimaat nog aan. Daarom kiezen we voor een gemengde, ‘wilde’ aanplanting. Het resultaat is levendig, divers en verrassend onderhoudsvriendelijk.”

OMGEVING werkte samen met PAKT, Bollinger-Grohmann, B-GT en Yellow Window. Ook verschillende stadsdiensten waren nauw betrokken. “Het was geen klassiek ontwerp, maar een leertraject”, zegt Hoedelmans. “De bedoeling was om om ambtenaren en stadsdiensten mee te nemen in het proces, en kennis met hen te delen.”

Exemplarisch en opschaalbaar

Van een 100% verhard plein naar 30% ontharding: het project toont dat vergroening zelfs op uitdagende locaties haalbaar is. “En dat cijfer zien we vaker terug in gelijkaardige projecten. Den Bell is daarmee een uitnodiging om radicaal te denken over de toekomst van onze stedelijke ruimte”, besluit Hoedelmans.