Toepassingen van lavasplit en lavagruis. Klein kaliber, groot effect

Het meest gekend is het gebruik van lavasplit als substraat in het moerasbed van een natuurlijke zwemvijver, maar in het steeds populairdere concept van prairietuinen doet het bijvoorbeeld ook perfect dienst als visuele en functionele toplaag. Zelfs het lavagruis dat normaal uitgezeefd wordt, kent volgens Els Meynen van E.L.S. Garden nog talrijke nuttige toepassingen.

In alle geledingen van de bouw, industrie en maatschappij dringt de notie van circulariteit ondertussen wel door. Zelfs wie niet vertrouwd is met het begrip op zich begrijpt dat we slim met grondstoffen moeten omspringen en dat het dus mooi meegenomen is als de afval- of reststoffen van het ene product een functionele meerwaarde krijgen in een andere toepassing. Zo gaat het ook bij lava.

“Vanaf een kaliber van 12 millimeter worden al onze grind en split volledig ontgruisd”, legt Els Meynen van tuinmaterialenhandel E.L.S. Garden uit. “Daardoor bevatten onze big bags met lavasplit enkel zuiver materiaal, maar blijft er uiteraard ook een reststroom van zeer fijn kaliber over. Die reststroom, het lavagruis, bewijst dan weer op andere plaatsen in de tuin zijn nut.”

Dat lava in allerlei kalibers en toepassingen gebruikt kan worden, is een gevolg van de bijzondere eigenschappen van het vulkanisch materiaal. “Door het snelle stollingsproces krijgen gas en lucht geen tijd om te ontsnappen en blijven er dus kleine belletjes in het gesteente vervat. Dat bepaalt de porositeit van het materiaal, alsook de drainerende en vochtregulerende werking. Lava zal vocht namelijk geleidelijk opnemen en in periodes van droogte weer heel langzaam afgeven, zowel bij grote kalibers als bij het veel fijnere restmateriaal. Lavagruis in het bijzonder heeft daarnaast nog een stabiliserende werking én werkt in dikke lagen onkruidwerend.”

Het poreuze karakter van lava maakt het alvast tot uitgelezen filtermateriaal voor zwemvijvers. “Lavasplit werkt als fysieke filter, maar heeft ook een belangrijke functie in de microbiologische zuivering. De bacteriën die instaan voor de waterzuivering hebben namelijk zuurstof nodig, en net dat blijft in de vele holtes van de lavasteentjes gemakkelijk gevangen.”

Al kan het verkeerde type lava ook negatieve gevolgen hebben voor het bacteriële leven, waarschuwt Meynen. “Voor zwemvijvers raden wij steeds het gebruik van gewassen lava aan. Door het wassen worden de poriën zuiverder, zodat nuttige bacteriën zich beter kunnen vastzetten. Gewassen lava weegt ook minder en zal minder snel tot bezinksel en verkleuring van het water leiden.”

“Ook het formaat is natuurlijk van belang, met in dit geval 25/50 als belangrijkste kaliber. Soms wordt onderaan de filter nog een grove laag van 50/100 en bovenaan een toplaag van 12/18 of 7/12 voorzien, maar fijner materiaal zoals lavagruis is hier niet aan de orde. Dat zou enkel maar tot verstoppingen leiden.”

In de iets ruwere prairietuin past het gebruik van lavasplit natuurlijk helemaal in het concept, maar lavagruis vormt ook in klassieke borders en plantenbedden een interessante bodembedekker. “Voor een goede onkruidwerende werking volstaat een laag van 5 à 8 centimeter, die qua kleur bovendien mooi bij de aardetinten aansluit. In tegenstelling tot houtschors vergaat lava bovendien niet, beschermen de uitstekende vochtregulerende eigenschappen de beplanting beter tegen droogte, én zijn slakken allerminst wild van de grove structuur.”

Bij grondwerken kan het fijne lavagruis tot slot ook als egaliserende, stabiliserende en drainerende laag voorzien worden, bijvoorbeeld onder kunstgras, grasdallen of grasmatten, of rond drainagebuizen. “Een laag van 2 à 3 centimeter lavagruis zorgt ervoor dat de bodem stabieler en draagkrachtiger wordt”, aldus Meynen. “Overtollig water wordt door de poreuze laag bovendien gemakkelijker afgevoerd, terwijl de vochtregulerende eigenschappen in tijden van droogte net voor extra bescherming van gras en beplanting zorgen. Lavagruis heeft met andere woorden een positief effect op de waterhuishouding in de grond. Het kan daarom ook lang geen kwaad om lavagruis onder tuingrond of grasteelaarde te mengen.”