Onkruid vergaat niet. Of toch wel?

Onkruid en onkruidbestrijding zijn al zo oud als de mensheid zelf. Want behalve esthetische aspecten is er ook de invloed van onkruid op de groei van andere planten in zijn omgeving: het concurreert om voedingsstoffen, grond, water en ruimte. Onkruid kan bovendien de werking van installaties en machines blokkeren en hinderen. Ook nodigt het niet zelden uit tot vervuilend gedrag in het openbaar domein.

Maar hoe ga je deze persistente planten het best te lijf? Want het pesticidenreductieplan, waardoor openbare besturen verplicht werden elk jaar 10% chemisch materiaal in het grondwater af te bouwen, zorgde ervoor dat de sector op zoek moest naar nieuwe beheermethoden. En zo wordt er tegenwoordig minder over onkruidbestrijding gesproken, maar wel over onkruidbeheer en/of -preventie. Maar wat zijn nu de meest gebruikte en/of meest succesvolle methodes?

Bij onkruidbeheer is preventie van cruciaal belang. Een woekerende onkruidplaag vereist namelijk duurdere bestrijdingsmethoden. Elke methode die de vestiging van onkruid in een weide of op een bedrijf voorkomt, wordt beschouwd als preventieve onkruidbestrijding. En daarvoor is de oplossing eigenlijk vrij simpel: vegen. Want als je de ondergrond op regelmatige basis proper houdt door te vegen, haal je de voedingsbodem van onkruid weg. Ook kiemen eenjarige zaadjes niet als je regelmatig met een al dan niet industriële borstel over harde ondergrond gaat vegen. 

Maar wat als het onkruid al welig tiert op plaatsen waar al een zekere tijd geen onderhoud gebeurde? Dat kan opgelost worden met onkruidborstels. In tegenstelling tot preventief vegen, rukt borstelen het ondertussen al opgeschoten onkruid uit de bodem. Zo weet je zeker dat je op een verantwoorde en vooral ecologische manier onkruid kan verwijderen. De borstels zijn vaak voorzien van speciale draden in staal of nylon. Al dan niet met overkappingen, om rondvliegend gruis, steentjes en andere projectielen te vermijden.

Waar borstelen ideaal is voor verharde ondergrond, kun je op onverharde terreinen kiezen voor een onkruidschoffel. Hier wordt dan gewerkt met een aantal rotoren die voorzien zijn van verticale messen of beitels. Deze draaien rond in de bovenste laag van het grondoppervlak en maken zo het onkruid los. 

Bij thermische bestrijding worden via een hitteveld de bovengrondse delen en eventueel ook de wortelhals van de plant sterk verhit. Je kan daarbij werken met heet water of stoom. Dit werkt vooral goed op verharde ondergrond. Het stomend water bereikt temperaturen van meer dan 110 graden, het kokend water is ongeveer 99,5 graden. Vervolgens wordt dit op het onkruid gespoten. Na enkele behandelingen geraakt het onkruid dan uitgeput. Door het uitputten van het plantje tussen de bestrating, ontstaat er een tekort aan kalium. Dit is het element dat osmose en het zich oprichten van planten mogelijk maakt, dus bij gebrek eraan zal het plantje niet meer overeind komen en afsterven. Deze methode maakt een efficiënte en ecologische onkruidbestrijding mogelijk zonder enige vorm van pesticiden. Het belangrijkste is hier de snelheid van uitvoering, want als je bijvoorbeeld te traag gaat, geef je de planten gewoon water. Dat kan opgelost worden door een goede opleiding, zodat de gebruiker het materiaal perfect kan afstellen en vervolgens operationeel correct toepast. 

Ook elektriciteit wordt gebruikt als thermische onkruidbestrijding. De elektriciteit wordt rechtstreeks op de plant aangebracht en gaat tot diep in de wortels. Op die manier wordt het onkruid van binnen naar buiten, vanaf de wortel naar boven, gekookt. En zo worden de planten, inclusief taaie invasieve soorten, effectief gedood.

De planten zullen met deze thermische methodes onmiddellijk of een aantal dagen later verwelken. Als de behandeling op regelmatige tijden herhaald wordt, geraakt de vegetatie uitgeput. Ook verliezen de zaden hun kiemkracht.  

Een andere methode is onkruid verbranden met open vlam, het zogenaamde ‘flame weeding’. Dit is vooral efficiënt als het gebeurt bij ‘jong’ onkruid, als de plantjes nog klein zijn. In dit stadium is verbranden bijna 100% effectief. Het is bovendien niet nodig dat je het onkruid tot as verbrandt. Voor het beste resultaat stel je het onkruid bloot aan de hitte als het nat is van de dauw. Bovendien vermindert vocht de kans op ontbranding van droog afval. 

Sowieso is het aangeraden heel goed op te letten voor ‘omgevingsbrandjes’, zoals droge bladeren, plastic, olie, schuttingen… Wees dus voorzichtig rond bloemen en struiken – vooral groenblijvers. Coniferen zijn zeer ontvlambaar en moeten ten koste van alles worden gemeden. Giftige klimop, eik of andere giftige planten moeten vermeden worden – de damp/rook van gevlamde bladeren kan uitslag veroorzaken. 

Welk procedé er ook wordt toegepast, de algemene consensus is dat aan alles voor- en nadelen hangen. Eerst en vooral ecologisch, want waar we ons grondwater nu vrijwaren van chemische bestanddelen, veroorzaken we stof- en andere deeltjes, zowel door verbrandingsmotoren voor het opwarmen van het water als door de verbranding van het onkruid zelf. Maar vergeet zeker niet het economische luik, want ook hier spelen levertermijnen en prijsschommelingen een steeds grotere rol.  

‘De ideale manier voor onkruidbestrijding? Is de ondergrond hard of half-hard? Over welk type onkruid spreken we? Moet werkelijk alles weg, of mag er een beetje blijven staan? Laat je zeer goed informeren. Voor elk onderhoud bestaat een min of meer ecologisch en economisch sluitende oplossing.’ – Philippe Pieters (Pivabo)

‘Aan het begin van alles staat: vegen, vegen, vegen. Er werden al meer dan genoeg studies gedaan die aangeven dat propere straten ook veiliger straten zijn. Zo kan het toch niet anders dat het onderhoud van de openbare ruimte – verwijderen van zwerf- én organisch vuil – topic #1 moet zijn.’ – Danny De Pauw (Kärcher)

‘We merken dat er in de industrie heel hard naar oplossingen wordt gezocht voor de huidige economische turbulentie. Is een bepaalde motor niet meteen beschikbaar? Dan gaan we op zoek naar wél beschikbare modellen. Tekort aan chips of accu’s? We zoeken wél beschikbare accu’s. Mensen zijn zeer flexibel om oplossingen te vinden.’ – Robine Berendsen (Donat van der Horst)

‘Om uitstoot gevoelig te verminderen, kun je kiezen voor een elektrische waterpomp. Voeg daar een modulerende boiler aan toe en je voorkomt dat er te veel roetdeeltjes naar buiten komen.’ – Gerrit van Nieuwenhuizen (Ramm)