Iedereen een beetje ecoloog

De groene sector staat, zoals vele sectoren, voor grote uitdagingen. Aangelegd en ontworpen groen moet niet alleen mooi en functioneel zijn. Van een goed groenproject verwachten we dat het ook klimaatbestendig, duurzaam en biodivers is.

Als ecoloog wil ik de aandacht vestigen op dit laatste punt. Vele groene projecten blinken uit in mooie vormgeving en menselijke functionaliteit. Maar wat ecologisch functioneren betreft, komen we vaak niet verder dan een vlinder- of bijenborder. Groenontwerpers en groenaanleggers moeten geen biologen zijn, maar iedereen mag wel een beetje ecoloog worden. Op welke punten kun je je focussen om je ecologische kennis te vergroten?

Focus je in de eerste plaats op je kennis van het groen, de planten. Zeker de kennis over inheemse soorten kan beter. Inheemse soorten die spontaan in een projectgebied staan, vormen een schat aan informatie. Ze geven je info over bijvoorbeeld de eigenschappen van de bodem. Het herkennen van soorten is dankzij apps als Obsidentify en Plantnet veel eenvoudiger. Voorbeelden van ecologische info gekoppeld aan plantensoorten zijn de Ellenbergwaarde. Je kunt deze vinden op ecopedia.be.

Als je kennis van individuele planten vrij goed is, maak dan zeker de sprong naar plantengemeenschappen. Een kunstmatige groepering van individuele planten is vaak geen gemeenschap. In een natuurlijke plantengemeenschap staan de planten in nauw contact met elkaar en is er concurrentie. Elke plantensoort probeert haar plek in te nemen en zo komt er een schijnbaar evenwicht. Dit evenwicht is zeker niet altijd stabiel. Er komen regelmatig verschuivingen en nieuwkomers, maar dit is geen probleem in een evenwichtige gemeenschap. Wil je graag meer info over inheemse plantengemeenschappen? Google dan eens ‘synbiosys’.

Om evenwichtige plantengemeenschappen te krijgen is het belangrijk dat de groeiplaats een beetje stress geeft aan planten. Groeiplaatsen waar alles voorhanden is, worden bijna altijd gedomineerd door enkele soorten. Leer hiervoor de ecologie van planten beter kennen, bijvoorbeeld met de Grime-waarden.

Als je groenbiotopen zoals bloemenweides of bloemenborders aanlegt als plantengemeenschappen, bestaat het onderhoud uit beheren en niet uit beheersen. Natuurlijke processen mogen hun gang gaan en ongeplande nieuwkomers zijn zeker niet altijd een probleem. Ingrijpen op individuele plantensoorten is soms nodig, maar het globale beheer is gericht op de  gemeenschap. 

Niet onbelangrijk is de koppeling tussen de groenbiotopen en dieren. In een biodivers groenproject komen vele inheemse diersoorten aan hun trekken. Leer hiervoor de hele levenscyclus van dierensoorten kennen. Zodat je zoveel mogelijk van hun noden kunt inlossen. Zo zal je merken dat alleen nectar voorzien voor vele diersoorten niet voldoende is. Een groenproject vol dieren heeft ook een hogere belevingswaarde, dubbele winst dus.

Ten slotte maak je de koppeling met het milieu. Hier wil ik twee punten aanhalen die naar mijns inziens groenprojecten echt ‘groener’ maken: 

·gebruik zo weinig mogelijk of geen turf;

·gebruik geen gifstoffen. 

Zo wordt iedereen dus een beetje meer ecoloog, door meer ecologisch inzicht in planten, plantengemeenschappen en de hele levenscyclus van dieren. Wil jij jouw ecologische kennis bijspijkeren, denk er dan aan om eens een opleiding te volgen bij inverde.be.  

Wim Massant
Docent natuur- en biodivers groenbeheer