Damme legt eerste bijenvriendelijke parkeerzone aan

In de rubriek Stad in de Kijker laten we elke editie een stads- of gemeentebestuur aan het woord en polsen we naar de initiatieven die genomen worden om natuurbeheer, groen en biodiversiteit te versterken. Als bijenvriendelijke gemeente zette het West-Vlaamse Damme het afgelopen jaar een volgende, en voorlopig unieke, stap naar nog meer ruimte voor bestuivers. Met de aanleg van een bijenvriendelijke parkeerhaven hoopt groendeskundige Chantal Van Rie de stad op de schaal van bijenvriendelijke gemeentes niet alleen van vier naar de maximumscore van vijf bijtjes te tillen, maar ook andere gemeentes te inspireren.

“De voorbije jaren werd er al aanzienlijk geïnvesteerd in ruimte voor bijen en andere bestuivers”, vertelt Chantal, die haar job in het onderwijs zo’n tien jaar geleden inruilde voor een opleiding groenmanagement en een functie aan de dienst stadsontwikkeling van Damme. “Onder de noemer van de campagne Bijdankt! creëerden we sinds 2015 bijvoorbeeld heel wat nieuwe habitat voor de bijen, in 2019 legden we samen met Dominique Persoone – niet alleen een bekende chocolatier, maar ook imker én inwoner van Damme – de mooiste bijenvriendelijke tuin van Vlaanderen aan en sinds 2020 zijn we mee betrokken in het bijenproject Kruisbestuivers van Regionaal Landschap Houtland, Stad-Land-schap ’t West-Vlaamse hart, Inagro en gemeente Knokke-Heist. Al die initiatieven leverden ons bij de VVOG inmiddels een score van vier bijtjes op. Met de nieuwe bijenvriendelijke parkeerhaven willen we de kaap van vijf bereiken.”

De plannen om een nieuwe habitat voor solitaire zandbijen te creëren leefden bij Damme al langer, maar het was zoeken naar een geschikt project. “Net als heel wat andere gemeenten zetten we sterk in op ontharding. De aanleg van zeven nieuwe waterdoorlatende parkeerstroken leek ons dan ook de uitgelezen gelegenheid om twee duurzame doelen met elkaar te verenigen.” “Damme is een Cittaslowstad”, voegt burgemeester Joachim Coens daar nog aan toe. “Dat wil zeggen dat we de biodiversiteit hoog in het vaandel dragen. Op verschillende plaatsen in onze stad proberen we daarom te ontharden met aandacht voor een kwaliteitsvolle natuurlijk invulling enerzijds en de levenskwaliteit van onze inwoners anderzijds. De bijenparking in Moerkerke is een perfect voorbeeld van zo’n invulling.”

Maar evident was de combinatie van een parking en een bijenhabitat niet. Zandbijen maken hun nest in een zandbed van minimaal 35 à 40 cm diep, maar dat heeft in de regel niet de nodige draagkracht om een (waterdoorlatende) verharding te dragen. Damme ging daarvoor samen met studiebureau Lobelle, aannemer Verhegge en leverancier Deschacht op zoek naar een gepaste oplossing. Die vonden ze bij de gepatenteerde waterdoorlatende verharding Drainix®. Chantal: “Het voordeel van dit systeem is dat de volledige parkeerplaats met één enkele plaat aangelegd wordt en je dus aanzienlijk breder kan werken dan met reguliere grasdallen. In ons pilootproject werd er zo wel steenslag aangelegd ter hoogte van de rijsporen, maar werd de volledige centrale zone van de parkeerplaats opgevuld met het nodige zandbed.”

De precieze samenstelling van het zandbed is voorlopig nog onderwerp van experiment. “Er is geen duidelijke consensus over welk type zand de zandbijen precies verkiezen. Daarom zien we dit pilootproject als een testcase. De parkeerplaatsen zijn immers met verschillende types zand aangelegd: zowel zuivere zavel als twee verschillende maten rivierzand en een aantal mengsels. Voorlopig lijken de bijen vooral in de zavel hun nesten te maken, maar we zullen de evolutie gedurende minimaal twee jaar opvolgen. Zo kunnen we bij toekomstige projecten – en zo staan er inmiddels al een aantal op de planning – een heel gerichte keuze maken.”

Naast de parkeerstroken zelf ging er in het project ook de nodige aandacht naar de omgeving. “Het heeft weinig zin om een habitat te creëren als de bijen in de omgeving niet aan de nodige voedselbronnen komen. Zeker bij zandbijen, die maar een beperkte vliegradius hebben, is het van essentieel belang om in de nabijheid dan ook voldoende foerageerruimte te creëren. Rond het parkeerterrein werden hiervoor extra bloeiende bomen en een nieuwe bloemenweide aangeplant, en de rand van de parkeerzone werd voorzien van een lang bloeiende vaste beplanting die we de ‘Moerkerke-mix’ noemen. Dat is een bijenvriendelijke plantenmengeling met onder meer lange bloeibogen en open bloeihoofden die we overal in de deelgemeente Moerkerke toepassen. Dat zorgt voor herkenbaarheid in de straten en spoort tegelijk onze burgers aan om diezelfde planten in hun tuinen op te nemen. Ook de omliggende tuinen en de medewerking van onze burgers zijn voor de bijenpopulatie nu eenmaal noodzakelijk.”